Van druivenrassen waar vroeger niemand over sprak, worden nu wijnen gemaakt waar liefhebbers dol op zijn. Zijn we de chardonnay en de merlot moe? Of breidt de groeiende interesse voor nieuwe smaken zich simpelweg uit naar de wijnwereld?
"In de Dictionnaire Encyclopédique des Cépages, het standaardwerk van Pierre Galet over druivenrassen, staan er 9600 opgelijst. Daarvan werden er om en bij de duizend aangeplant om wijn van te maken. Maar vandaag wordt bijna 80 procent van alle wijn in de wereld gemaakt van ongeveer 20 druiven. Koplopers zijn chardonnay, sauvignon blanc, chenin blanc en riesling voor witte wijnen, cabernet sauvignon, merlot, pinot noir, syrah en grenache voor rode. De cijfers spreken voor zich: de variëteit in de wijnwereld is sterk ingekrompen.
Daar kwam reactie op. Een nieuwe generatie wijnliefhebbers werd de ABC-generatie genoemd, wat staat voor 'Alles Behalve Chardonnay' en 'Alles Behalve Cabernet'. Die generatie was uitgekeken op de internationaal bekende druiven en zocht naar nieuwe smaakervaringen. Vandaar het succes van de zogenoemde autochtone druiven waarmee nieuwe wijnlanden zich profileerden: de carmenère van Chili, de pinotage van Zuid-Afrika, de zinfandel van Californië, de grüner veltliner van Oostenrijk, de tempranillo van Spanje, de touriga nacional van Portugal... Ook Italië, waar zelfs de kleinste regio haar plaatselijke druivenrassen heeft, kende daardoor een groeiende belangstelling: sangiovese in Toscane, nebbiolo en barbera in Piemonte, sagrantino in Umbrië, verdicchio in Marche, aglianico in Basilicata, negroamaro in Puglia, nero d'avola in Sicilië...
Voorouder ván
Franse wijnstreken begonnen eveneens hun regionale druiven te promoten, om op die manier op te tornen tegen beroemde streken als Bordeaux en Bourgogne, met hun al even beroemde druiven. Zo worden in de Jura de Bourgondische pinot noir en chardonnay geteeld, maar ook de lokale trousseau, poulsard en savagnin. De Savoie heeft zijn roussette en mondeuse. Het Franse zuiden wemelt van de lokale druiven (zie kader), maar tot nu toe bleven hun namen meestal verborgen in assemblages met bekendere druiven: bourboulenc, clairette, rolle en picpoul voor witte wijnen, cinsault, carignan, terret en marselan voor rode. En in de Loire - streek van de bekende sauvignon blanc en cabernet franc - worden nu wijnen gemaakt van druiven waarvan vroeger niemand had gehoord: romorantin, grolleau, pineau d'aunis.
Sommige van die vergeten druiven blijken zelfs de voorouders van bekendere druiven te zijn. In het Franse zuidwesten hebben ampelografen (wetenschappers van de wijnstok) via genetisch onderzoek vastgesteld dat de merlot - de belangrijkste druif in Saint-Emilion en Pomerol - afstamt van twee lokale druiven: fer servadou en txakoli. Gouais blanc, een druif die in de zestiende eeuw verbannen werd uit de Franse wijngaarden omdat ze niet goed genoeg werd bevonden, blijkt de voorouder te zijn van meerdere hedendaagse druiven, waaronder chardonnay.
Van regionale druiven die alleen binnen hun eigen streek bekend zijn, zet de interesse voor onbekende druiven zich verder. Ook obscure rassen die niet meer geteeld werden of uit voorheen onbekende wijnlanden komen, duiken plots opnieuw op. Vooral natuurlijke wijnbouwers die naar meer biodiversiteit streven, zijn er de voortrekkers van. Het doet denken aan de culinaire wereld van enkele decennia geleden, toen vergeten groenten werden herontdekt. Maar leveren die vergeten druiven ook betere wijn op?
"Ik sta er zeker voor open", zegt Benjamin De Buck, sommelier van restaurant Vrijmoed (2 sterren). "Klanten willen vandaag immers originele, verrassende smaken, ook in het glas. Maar het is aan ons, sommeliers, om een selectie te maken. Want sommige van die druiven zijn terecht vergeten, ze zijn niet altijd goed." Eenzelfde geluid horen we bij Jasper Van Papeghem, sommelier van restaurant De Jonkman (2 sterren): "Klanten verlangen steeds meer naar boeiende verhalen rond wat ze eten en drinken. Maar het is niet omdat het verhaal boeiend is, dat de wijn dat ook is. Van sommige druiven denk ik: laat ze maar in de vergeethoek blijven. Maar er zitten ook aangename verrassingen tussen."